Jak napisać referat?
Ta forma wypowiedzi pisemnej może decydować o zaliczeniu. Student powinien zatem zadbać o to, by w tej dziedzinie także doskonalić warsztat pisarski. Z tego artykułu dowiesz się o następujących sprawach…
SPIS TREŚCI
Referat w teorii i w praktyce
Punktem wyjścia do dobrego, owocnego pisania referatu jest ugruntowanie wiedzy na temat tego, czym jest wzmiankowana forma wypowiedzi, jakie są jej zasadnicze cechy, wyznaczniki, rysy definicyjne. Bez tego wypowiedź pisemna może okazać się niespójna, stylistycznie niejednorodna i, co gorsza, zasadniczy cel, jaki ma do zrealizowania student, nie zostanie osiągnięty.
Referat – co to jest?
Referat to artykuł napisany w celu przekazania wiedzy, ale i po to, by przekonać czytelników o pewnej idei lub konkretnym, optymalnym rozwiązaniu określonego problemu – wszystko to w oparciu o obiektywne przesłanki, niezbite dowody. Praca zaliczeniowa tego typu jest zwykle wykorzystywana w dydaktyce akademickiej, w ramach sesji zaliczeniowych itd.
Referat – czym nie jest?
Ta wypowiedź pisemna nie jest zatem zwykłym esejem bazującym na osobistej opinii, nie jest tekstem nacechowanym emocjonalnie. Tego typu praca pisemna na zaliczenie z drugiej strony nie jest też tekstem naukowym, artykułem mającym wnieść wkład w rozwój jakiejś dziedziny wiedzy. Tego typu praca zaliczeniowa raczej w sposób transparentny i niestronniczy przedstawia pewien problem lub przedmiot dociekań (teorię, tezę, metodę) z konkretnego punktu widzenia (afirmatywnego, krytycznego), w oparciu twarde dane, czyli wyniki badań.
Referat – jak napisać dobrze?
Tworzenie omawianej pracy zaliczeniowej wymaga zatem pewnych kompetencji, takich jak krytyczne myślenie i gromadzenie dowodów, wreszcie takich jak analiza i selekcja danych, które mają przekonać czytelników do głównej idei zawartej w tekście.
Planowanie pracy
Pisanie referatu może zakończyć się sukcesem tylko wtedy, gdy u jego podstaw tkwi konkretna, jasno sformułowana teza. Teza powinna wyrażać główną myśl organizującą wywód, aby czytelnik z łatwością orientował się, w jakim kierunku zmierza argumentacja. W referacie musi być nadto sprecyzowany punkt widzenia, musi być także zawarta odpowiedź na pytania badawcze – oczywiście taka praca zaliczeniowa nie jest artykułem naukowym, który ma przysporzyć nowej wiedzy, ale jest tekstem tworzonym na zasadzie rekonesansu – zebrania najważniejszych danych i faktów w danej dziedzinie, a więc informacji już posiadanych, publikowanych itd. To ile wiemy w danej dziedzinie, może być zatem pytaniem badawczym postawionym w pracy zaliczeniowej.
Wyszukiwanie informacji
Celem pisania referatu jest stworzenie wypowiedzi, która zawiera wystarczającą ilość informacji, aby umożliwić czytelnikom:
- wypracowanie obrazu sytuacji, zagadnienia, przedmiotu badań,
- oszacowanie poznawczej wartości wniosków stawianych przez autora.
Wszystko to wymaga jednak pewnych zdolności – analitycznych i pisarskich…
Oryginalność i dociekliwość
Referat to przekaz skupiający się na twardych danych, czyli faktach odnoszących się do określonej dziedziny, przedmiotu badań lub problemu poznawczego, niemniej ta forma wypowiedzi nie ogranicza się tylko do transferu „czystych” informacji. Ta praca zaliczeniowa to swoisty sposób na zaprezentowanie własnej inwencji i dociekliwości, ponieważ autor może w toku swojej wypowiedzi nieszablonowo zestawiać fakty, kwestionować pewne informacje, doszukując się związku między wynikami i danymi pochodzącymi z rożnych badań itd. Podobna praca zaliczeniowa to zatem strukturyzowany przekaz informacji zmierzający do zaprezentowania własnego spojrzenia na dany problem poznawczy.
Dyscyplina wywodu
Referat wymaga od studenta tego, by panował on nad własnymi myślami i językiem – przejawem tej dyscypliny będzie przestrzeganie pewnego schematu kompozycyjnego, zgodnie z którym praca zaliczeniowa musi być napisana.
Referat - budowa
Podstawową strukturę tej pracy zaliczeniowej wyznaczają następujące ustępy: wstęp, rozwiniecie, zakończenie. Oczywiście tę podstawową strukturę można znacznie rozwijać i komplikować, a wszystkie pomniejsze elementy tekstu powinny być redagowane zgodnie z poniższymi wskazówkami…
Tytuł
Tytuł referatu jest jednym z pierwszych, pragmatycznych elementów pracy, a więc tych ustępów tekstu, które decydują o tym, na ile referowana praca będzie zrozumiała dla odbiorców – to tytuł kierunkuje ich rozumowanie podczas czytania tej pracy zaliczeniowej, sygnalizuje najważniejszy problem, któremu tekst będzie poświęcony. Tytuł powinien być zwięzły, dokładny i informacyjny. W tytule należy zawrzeć najistotniejsze słowa kluczowe, ale z drugiej strony unikać trzeba skrótowych sformułowań.
Słowa kluczowe w referacie
Słowa kluczowe są istotną częścią tekstu. Warto wskazać przynajmniej dwa, a poprzez to zasygnalizować najważniejszy obszar refleksji, jakiej podejmuje się autor – chodzi tu o kierunek badań, dziedzinę studiów, niewiadomą lub po prostu zagadnienia składające się na tematykę tekstu.
Streszczenie
Celem streszczenia jest jasne i zwięzłe ujęcie kluczowych punktów wywodu. Należy zatem, na tym etapie pisania pracy, w sposób skondensowany przedstawić najważniejsze treści zawarte w tekście, a także wnioski, jakie na każdym etapie wywodu wyciąga autor referatu.
Wprowadzenie
Jest to ustęp pracy zaliczeniowej, w której należy zawrzeć treści niezbędne dla czytelnika, który musi przystąpić do czytania zasadniczej część tekstu jako osoba przygotowana, a więc uposażona w takie informacje jak:
- Przedmiot badań,
- Stan badań,
- Teza,
- Zakładane wyniki
Wprowadzenie do tej pracy pisemnej na zaliczenie powinno być krótkie i musi zawierać jasno sformułowane pytanie, na które student w trakcie pisania próbuje odpowiedzieć. Aby doprowadzić czytelnika do tego punktu, konieczne jest dokonanie krótkiego przeglądu odpowiedniej, zastanej literatury. Trzeba zatem dokonać zwięzłego zaprezentowania stanu badań.
Wielu studentów ma trudności z napisaniem wstępu. Najczęstszym problemem jest brak doświadczenie, czyli trudność z jasnym określeniem tego, co ma być przedmiotem poznania, obiektem analiz, a nawet tematem referatu. Nie powinno to stanowić problemu, jeśli badanie zostało prawidłowo zaplanowane. Niemniej niektóre badania wydają się żyć własnym życiem, a pierwotne cele mogą łatwo zostać zapomniane, tak że nakreślona z początku logika wywodu może się odmienić w wyniku natrafienia na ciekawe, zaskakujące wyniki badań, do jakich w trakcie pisania dotarł autor. Student nie powinien się obawiać tego, ze w trakcie pisania na zaliczenie zmieni własny punkt widzenia – informacje, którego do tego skłoniły, będą prawdopodobnie stanowiły o dużej odkrywczej wartości tekstu.
Część główna
Zasadnicza część referatu to miejsce, w którym znajdują się zasadnicze argumenty i dowody, a także treści, do których student się odnosi na zasadzie stanu badań. Ważne by zadbać w tej części o spójność tekstu, a ściśle: o spójność epizodyczną i globalną – w praktyce oznacza to, że z jednego akapitu musi wynikać drugi, a cały wywód powinien zmierzać do konkluzji.
Zakończenie
Konkluzja powinna być interpretacją wyników, jakie przyniosło pisanie pracy zaliczeniowej – oczywiście referat nie jest artykułem naukowym sensu stricto, a więc nie zmierza do pogłębienia i rozwinięcia wiedzy w danej dziedzinie, jednak ten rodzaj pracy zaliczeniowej, jako swoisty rekonesans, ma służyć temu, żeby zebrać informacje z napisanych już artykułów i książek, które mogą być przez autora w oryginalny sposób zestawione. W tym ustępie nie należy wprowadzać żadnych nowych pojęć i teorii. Nie należy z drugiej strony ograniczać się tylko do szermowania faktami, danymi itd. Omawiana praca zaliczeniowa to forma pośrednia między artykułem naukowym a esejem.
Jak napisać referat w trzech krokach?
Ta praca zaliczeniowa to czynność, która powinna być uporządkowana, dlatego też warto postępować zgodnie z pewną instrukcją, którą prezentujemy poniżej…
Krok 1: Struktura referatu
Zanim zostanie ustalone to, jak zorganizować wstęp, główną część tekstu i zakończenie pisemnej wypowiedzi, należy wybrać i doprecyzować temat. Ważne, by temat, jeśli nie jest odgórnie narzucony przez wykładowcę, odpowiadał zainteresowaniom studenta – pozwoli to napisać pracę zaliczeniową sprawnie, w zajmujący i angażujący sposób. Z tematu będą dopiero wynikały treści potrzebne we wstępie i rozwinięciu.
Krok 2: Research
Po wybraniu tematu należy pokusić się o rekonesans w stronę najważniejszych teorii i odkryć, jakie odnoszą się do tego, co jest przedmiotem wypowiedzi. Chodzi zatem o zebranie najważniejszych informacji, z których student zrobi następnie użytek, pisząc twórczą w gruncie rzeczy pracę zaliczeniową, jaką jest referat. Poszukując informacji w środowisku sieciowym, w repozytoriach i cyfrowych bazach danych, wreszcie w książkach i artykułach, warto zarazem naszkicować sobie najważniejsze punkty swojej wypowiedzi, słowa kluczowe i problemy, jakie wynikają z tematu – do nich należy dobierać treści poszukiwane w źródłach.
Krok 3: Konspekt - struktura prezentacji
Następnie należałoby dopracować konspekt wypowiedzi pisemnej, jaką jest referat na zaliczenie. W najbardziej ogólnym zarysie, struktura omawianej pracy zaliczeniowej składa się z trzech elementów, takich jak wstęp, rozwiniecie, zakończenie, choć można wskazać oprócz tego wiele elementów fakultatywnych, dodatkowych, które były i będą wzmiankowane w tym artykule.
Wprowadzenie do referatu
Tę pracę zaliczeniową należy rozpocząć od wprowadzenia, które rozbudzi ciekawość odbiorców. Można posłużyć się w tym celu cytatem, ciekawostką albo anegdotą – ta praca zaliczeniowa musi uwzględniać pragmatyczne aspekty wypowiedzi, takie jak wpływ na odbiorcę, a w związku z tym ta praca pisemna nie jest tylko sztuką prezentowania informacji, lecz także retoryczną rozgrywką, polegającą na tym, by sterować uwagą czytelnika, słuchacza. We wprowadzeniu należy zarazem zadbać o komfort rozmówcy, żeby ten nie musiał z poziomu meta zastanawiać się nad celem wypowiedzi pisemnej studenta – słowem, powinien on myśleć o temacie tekstu, a nie o tekście, o przedmiocie analiz, a nie o tym, do czego zmierzają analizy, i jak dana treść wynika z poprzednich ustępów tekstu. By takiego dyskomfortu oszczędzić czytelnikowi, należy już we wstępie zarysować najważniejsze punkty swojej wypowiedzi.
Część główna
Rozwinięcie to zasadnicza część referatu. Powinna to być zarazem część najbardziej rozległa. Na tym etapie należy przedstawić stan badań, pokrótce choćby zreferować treść najważniejszych publikacji odnoszących się do tematu, przedmiotu analiz itd. Pośród tych wszystkich badań, pokrótce choćby zarysowanych, należałoby wreszcie zająć własne stanowisko albo wskazać lukę w aktualnym stanie wiedzy, a następnie albo argumentować i przekonywać do własnych racji, albo dociekać prawdy, próbując zarazem wypełnić tę lukę – w tym drugim przypadku trzeba jednak unikać ryzyka nadinterpretacji i formułować własne hipotezy w powiązaniu z twardymi danymi, niezaprzeczalnymi faktami i udowodnionymi już teoriami.
Dla komfortu czytelnika, warto swój wywód budować na takiej zasadzie, by przechodzić od ogółu do szczegółu, od teorii do egzemplifikacji, od hipotezy do badań i eksperymentów. Aby nie nużyć odbiorców, należy zadbać o bogatą część egzemplifikacyjną i rozbudowaną część argumentacyjną – tego typu praca zaliczeniowa to nie jest abstrakcyjny wywód.
Zakończenie
Referat należy zakończyć podsumowaniem – w tej części pracy pisemnej można ostatecznie odpowiedzieć na postawione pytania, zweryfikować hipotezy, albo jeszcze raz dobitnie wyartykułować własne stanowisko w sprawie. Najpopularniejszy model zakończenia polega na tym, ze student podsumowuje punkt po punkcie najważniejsze treści zwarte w referacie i wyciąga wnioski.
Referat – dobre pomysły
Czy jest możliwie napisanie czegoś tak trudnego jak doskonała praca zaliczeniowa? Z pewnością będzie to bardziej osiągalne, jeśli student, pracując nad swoją wypowiedzią pisemną, będzie stosował się do kilku wskazówek. Wskazówki te wynikają z tego, że podstawą sukcesu podczas pisania pracy zaliczeniowej nie jest samo tworzenie tekstu, ale czynności zdecydowanie wcześniejsze, często natomiast lekceważone – chodzi tu o gromadzenie informacji i planowanie pracy.
Referat – porządek myśli
Na podstawie wstępnej lektury określanej jako research warto przygotować roboczą mapę myśli, mapę mentalną lub konspekt. Konieczne jest ujęcie wszelkich ważnych, ale także interesujących treści, które będą prowokowały czytelnika do dyskusji lub refleksji. Mapa myśli jest tu korzystnym rozwiązaniem, sposobem na nietypowe, oryginalne, nielinearne strukturyzowanie i grupowanie treści . Niemniej ma ona uporządkować pomysły, teorie i koncepty, jakie będą referowane, tak by wyprowadzić z nich wnioski, odkryć między nimi frapujące zależności.
Teza w referacie, czyli koncentracja i kunszt
Warto sformułować dobrze zdefiniowaną, sprecyzowaną tezę złożoną z około trzech pomniejszych stwierdzeń cząstkowych – tak rozumiana teza nie może jednak usztywnić myślenia osoby, która zajmuje się pisaniem na zaliczenie. Twórca musi być gotowy na to, by w trakcie odkrywania i referowania nowych faktów zmienić tezę, dostosować ją do bieżących wyników swojej pracy zaliczeniowej, z której zdaje sprawę.
Referat: fakty i przykłady
Po wykonanej pracy koncepcyjnej konieczne stają się intensywne poszukiwania twardych danych, a wiec faktów, teorii itd. Warto wykorzystać takie źródła jak Internet, elektroniczne bazy danych, podręczniki, artykuły prasowe i książki – specyfika tej formy wypowiedzi polega na tym, że różnorodność źródeł stanowi dużą zaletę tekstu. Podczas tworzenia omawianej pracy zaliczeniowej należy mieć jednak na uwadze to, że opinia eksperta jest ważniejsza niż opinia ogólna, a w przypadku niektórych tematów nowsze badania będą miały większą wartość poznawczą niż stare publikacje.
Typowe błędy w referatach
Oczywiście stosowanie się do powyższych zasad nie gwarantuje jeszcze, że student napisze spektakularną pracę zaliczeniową. Osoby, które dopiero zdobywają akademickie doświadczenia, narażone są na rozliczne błędy w referacie – błędy, na które zwracamy uwagę poniżej…
Tytuł
Błędem jest to, że tytuł bywa za długi, do tego stopnia, że w sposób niejako domyślny zawiera w sobie elementy streszczenia. Niekorzystne dla studenta jest również to, że tytuł nie zawiera przedmiotu badań i zmiennych – tego typu informacje tymczasem mówią bardzo wiele o tym, co i jak będzie analizowane. Student musi pamiętać, że tytuł referatu w najbardziej optymalnej postaci zawiera do 10 słów, ale w tej liczbie z łatwością i zgrabnie pod względem stylistycznym można zawrzeć najważniejsze dane.
Streszczenie
Za błąd należy uznać taką sytuację, że streszczenie jest wprawdzie kondensacją treści, ale to powtórzenie informacji nie ma operacyjnego charakteru, to znaczy: niczemu nowemu nie służy. Tymczasem dobrze zaprojektowane streszczenie ma sprawić, że osoba, która skończy czytać referat, z łatwością przypomni sobie, ułoży i uporządkuje w pamięci najważniejsze treści, wnioski, odkrycia – tak, że omawiana praca zaliczeniowa, która sama w sobie jest wywodem niekiedy luźnym i swobodnym, przetrwa w pamięci odbiorcy w postaci ścisłej, spójnej, strukturyzowanej.
Słowa kluczowe
To rejestr znaczących terminów i pojęć, jakie zawiera referat. Tymczasem częstym błędem jest to, że słowa kluczowe nie służą indeksowaniu treści – wybierane są swobodnie, bywają uogólnione i mają zbyt szeroki zakres stosowania. Studenci jako autorzy takiej pracy zaliczeniowej często nie respektują właściwej liczby 3-5 słów kluczowych. Często zapominają też, że mogą używać tych słów z pewną swobodą, łącząc je we frazy, aczkolwiek trzeba mieć na uwadze fakt, że te frazy nie mogą być za długie.
Wprowadzenie
Treść wstępu wymaga rozwinięcia tytułu, a więc doprecyzowania intencji badawczej. We wstępie należy nadto dokonać rekonesansu, czyli zarysu wcześniejszych badań. W odpowiedzi na ten stan, a zwłaszcza na luki w stanie obecnej wiedzy bądź na problemy nierozstrzygnięte, należy doprecyzować cele badawcze. Częstym błędem popełnianym przez studentów jest nieuwzględnienie wcześniejszych badań wokół tego, co stanowi przedmiot referatu – efekt jest taki, ze czytelnik w trakcie zawiłych analiz, a więc w zasadniczej części tekstu, musi samodzielnie doszukiwać się reguł koreferenci i koherencji, a więc orientować się, do czego zmierza sukcesywnie autor w swojej wypowiedzi, w toku przywoływania faktów i nazwisk.
Problemy z pracą dyplomową? Pomożemy!
Masz za mało czasu na napisanie pracy? Nie szkodzi, pomożemy w napisaniu pracy licencjackiej, magisterskiej, a nawet doktorskiej. Sprawdź nasz cennik za pisanie prac.