Orientalistyka - studia
Osoba, która rozważa taki kierunek studiów jak orientalistyka, powinna zastanowić się nad jego istotą. Przedstawiciele tej dyscypliny przez lata badali azjatyckie języki, literaturę, kulturę, historię i prawa stanowione w obszarze określanym właśnie jako Wschód. Orientalistyka jako dyscyplina akademicka wyznacza swoje granice w oparciu o geografię – usytuowanie krajów niezachodnich.
Orientalistyka – co to jest?
Ważne jest, aby zauważyć asymetrię pojęcia orientalistyka, postkolonialne konotacje związane z tą ideą. Nie jest to tylko dziedzina studiów – zaczęła ona być postrzegana jako dyskurs, który odgrywał centralną rolę w systemie imperialnej dominacji, jako język i system pojęć uzasadniający w XX wieku kolonialną opresję – zwracał na to uwagę Edward Said. Właśnie dlatego ten kierunek studiów obecnie zmienia się znacząco. Opis nie-europejskich kultur i procesów społecznych jest dokonywany w sposób wolny od europejskich schematów myślowych, nienacechowany binarnie czy opozycyjnie, wolny od prostych wartościowań.
Studia orientalistyka – historia
Chociaż orientalistyka jako kierunek studiów rozwijała się już w XIX wieku, początki tej dyscypliny sięgają znacznie dalej w przeszłość. W swoich początkach ta dyscyplina akademicka wpisywała się w sferę studiów biblijnych i religijnych. Uniwersytet Oksfordzki był jednym z akademickich ośrodków, gdzie narodził się omawiany kierunek studiów – już w 1312 roku planowano tam utworzenie katedr różnych języków wschodnich. Większość specjalności w ramach tego kierunku studiów jako kierunku studiów odnosiła się do języków hebrajskiego, arabskiego, syryjskiego, a także sinologii.
Pierwsze specjalizacje
Jednym z najważniejszych wydarzeń w oksfordzkiej historii orientalistyki jako kierunku studiów był rozwój badań nad tekstami spisanymi w sanskrycie. Jeszcze przed ustanowieniem pierwszych stanowisk profesorskich dla osób zaprawionych w tym języku, Oksford był kluczowym ośrodkiem tłumaczenia i nauczania sanskrytu. Z Oksfordu pochodził Sir William Jones, brytyjski filolog żyjący w drugiej połowie XVIII wieku, który był prawdopodobnie najsłynniejszym wczesnym badaczem Wschodu, i któremu przypisuje się odkrycie indoeuropejskiej rodziny językowej – analizowanej obecnie w ramach orientalistyki jako kierunku studiów i dyscypliny akademickiej.
Uwikłania polityczne orientalistyki
Pułkownik Joseph Boden, wcześniej żołnierz służący w Kompanii Wschodnio-Indyjskiej, przekazał hojną darowiznę na rzecz uniwersytetu w celu ustanowienia katedry sanskrytu, której głównym celem byłoby wsparcie misji chrystianizacyjnych na rzecz ludności Indii.
Studia orientalistyka – tematy pracy
Omawiany kierunek studiów staje się popularny także dlatego, że Azja jako obszar geo-kulturowy przestaje być w świadomości powszechnej synonimem zacofania. W ciągu ostatnich dziesięcioleci liczne uniwersytety Azji Wschodniej ugruntowały swoją pozycję poważnych ośrodków badawczych w skali światowej. Co można wziąć pod uwagę w ramach wyboru tematu pracy?
Studia orientalistyka – modele wychowania
Fakt ten jest zwykle rozumiany jako przejaw konkurencyjności dalekowschodnich systemów edukacji, ale także jako efekt odmiennej kultury pedagogicznej, która stawia wyniki szkolne osiągane przez dzieci ponad wszystko inne. W ramach takich studiów jak orientalistyka bardzo frapujące stało się zatem zagadnienie kulturowych podstaw i strategii wychowania młodych pokoleń – realizowane są zatem na szeroką skalę projekty dotyczące edukacji małych dzieci Azji Wschodniej, zgodnie ze strategiami rodzicielskimi nieprzyjmowanymi raczej w Europie.
Style wychowania
Istnieje wiele powodów, dla których warto badać – w ramach orientalistyki jako kierunku studiów – rodzicielstwo i edukację małych dzieci w regionie azjatyckim. Obawy związane z przygotowaniem dziecka do dorosłego życia skłaniają azjatyckich rodziców do poświęcania znacznych zasobów, czasu i energii na wychowywanie dzieci w duchu odpowiedzialności, pracowitości, uczciwości. Studia te zarazem obalają stereotypy azjatyckiego rodzica jako osoby nieczułej, instrumentalnie traktującej dziecko.
Styl życia w Azji
Opierając się na danych etnograficznych, badacze zwracają uwagę na emocjonalny i moralny wymiar pracy wychowawczej tamtejszych rodziców. W ramach kierunku orientalistyka, mocno korespondującego z pedagogiką, bada się obecnie także sposób, w jaki rodzice radzą sobie ze złożonymi i czasami sprzecznymi wymaganiami podczas wychowywania małych dzieci, a chodzi tu o takie problemy jak wielopraca, mobilność – wszystko to, co sprawia, ze życie w Azji staje się coraz bardziej napięte, dynamiczne, wielowymiarowe.
Kulturowe podstawy wychowania
W ramach studiów o specjalności orientalistyka bada się postawy rodziców z różnych środowisk społeczno-ekonomicznych, aby uchwycić sposoby, w jakie przyjmowane normy rodzicielskie, a więc i postawy i style wychowania, mogą krzyżować się z płcią, klasą społeczną i pokoleniem.
Ekonomiczne podstawy wychowania
Ostatecznie badania w ramach kierunku studiów orientalistyka dotyczą zmieniających się pojęć rodzicielstwa, opieki, dzieciństwa oraz relacji między życiem rodzinnym a szerszymi kręgami społecznymi – w Azji okazuje się silne przekonanie, że sposób wychowania dziecka to odpowiedzialność za kondycję całego społeczeństwa Chociaż w szczególności bada się zaangażowanie rodziców w miejskich ośrodkach znajdujących się w Chinach, Singapurze i Korei Południowej, to jednak omawiany kierunek studiów jest istotna w kontekście globalnym, w którym wzrasta troska o akumulację kapitału ludzkiego.
Studia orientalistyka - feminizm
W ciągu ostatnich dwóch dekad Azja Południowo-Wschodnia i Wschodnia stała się nie tylko globalną potęgą gospodarczą i polityczną, ale także poczyniła postępy w kierunku zniwelowania asymetrii społecznej, ujawniającej się w sferze praw kobiet i mężczyzn, a więc w takich obszarach jak zdrowie, edukacja, zatrudnienie i udział w życiu politycznym. Omawiana dyscyplina akademicka akcentuje mocno swój związek z feminizmem. Pogłębiona analiza sytuacji kobiet w różnych krajach azjatyckich ujawnia, że postęp ten odbywa się jednak nierównomiernie, a duże dysproporcje utrzymują się w wielu obszarach miejskich. I choć niesprawiedliwe różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn dotykają przedstawicielki i przedstawicieli obu płci, to jednak częściej kobiety są ofiarami niesprawiedliwości społecznej, dyskryminacji, stanowiącej ważny kierunek refleksji w ramach orientalistyki jako kierunku studiów.
Wynagrodzenie kobiet w Azji
Wynagrodzenie pracujących kobiet jest jedną z kwestii, które na studiach z orientalistyki są analizowane jako przejaw asymetrii społecznej istniejącej w krajach azjatyckich. Według danych Azjatyckiego Banku Rozwoju, kobiety w Azji Południowo-Wschodniej zarabiają średnio od 30% do 40% mniej niż mężczyźni.
Przyczyny asymetrii
Istnieją różne przyczyny różnic w wynagrodzeniach, takie jak przerwa w karierze zawodowej kobiet decydujących się na urodzenie dzieci lub preferowanie pracy w niepełnym wymiarze godzin – takie procesy społeczne także wpisują się w obszar zainteresowań orientalistyki jako kierunku studiów.
Sytuacja w różnych krajach
Kraje o najlepszych wynikach w regionie Azji Południowo-Wschodniej i Wschodniej, jeśli chodzi o wynagrodzenie zasadnicze, to Chiny, Hongkong i Filipiny, gdzie wynagrodzenie to osiągane przez mężczyzn przewyższa wynagrodzenie kobiet o około 15%. Na drugim końcu skali znajdują się Malezja i, co zaskakujące, Singapur, gdzie mężczyźni zarabiają – jak wynika ze studiów orientalistycznych – średnio o 30% więcej niż kobiety wykonujące tę samą pracę. Różnica między płciami staje się jeszcze bardziej wyraźna, gdy porównamy stanowiska zawodowe i kierownicze, na których mężczyźni zarabiają średnio do 45% więcej niż kobiety o wysokiej, porównywalnej pozycji w korporacjach. Godnymi uwagi wyjątkami są Singapur, Hongkong i Filipiny, gdzie kobiety na stanowiskach kierowniczych i specjalistycznych zarabiają średnio tylko około 10% mniej niż ich koledzy – omawiana dziedzina zatem silnie koresponduje z takimi kierunkami studiów jak socjologia czy ekonomia. Liczby te pokazują jednak, że dalszy postęp w kierunku równych płac jest ważny i konieczny, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę fakt, że tylko w ciągu ostatnich 10 lat globalna siła robocza kobiet dramatycznie wzrosła, z 1,5 do 1,75 miliarda osób na całym świecie.
Prawa własności
Bezpieczeństwo i ochrona praw własności kobiet, choć są ważne dla wzmocnienia ich pozycji społecznej i ekonomicznej, są zjawiskami, które trudno poddać analizie na gruncie takim jak studia nad kulturą Azji. Według ostatnich szacunków około 400 milionów kobiet, głównie w Azji, pracuje w gospodarstwach rolnych, produkując znaczną część światowych dostaw żywności. Jednak mniej niż 20% kobiet jest prawnymi właścicielkami ziemi, którą uprawiają, a w ponad 90 krajach na całym świecie brakuje im tytułów prawnych i ochrony równej tej, jaka przysługuje mężczyznom. Przynajmniej w teorii kobiety w Azji Południowo-Wschodniej i Wschodniej są traktowane na równi z mężczyznami, jeśli chodzi o ich prawa i ochronę własności, co sprawia, że jest to mniejszy problem niż np. w Azji Południowej. Wciąż jednak, w świetle orientalistyki jako kierunku studiów i badań, istnieje potrzeba dążenia do faktycznej równości płci w tym aspekcie.
Patriarchalna władza
W niektórych społeczeństwach Azji Południowo-Wschodniej patriarchalna tradycja i pewne przekonania społeczne ograniczają prawa własności kobiet, nawet jeśli na papierze istnieje równość. W niektórych przypadkach kraje azjatyckie podjęły kroki, które w rzeczywistości odwróciły ogólny trend w kierunku równości płci, jak na przykład interpretacja Prawa Małżeńskiego z 1950 r. dokonana przez Sąd Najwyższy Chin w 2011 r., która wzmocniła małżeńskie prawa majątkowe mężczyzn na niekorzyść kobiet – studia nad kulturą Wschodu muszą zatem korespondować z naukami prawnymi.
Udział kobiet w polityce
Zakres, w jakim kobiety biorą udział w życiu politycznym, jest bardzo zróżnicowany w regionie Azji Południowo-Wschodniej i Wschodniej. Problem ten jest bardzo frapujący we współczesnych badaniach. Jednym z liderów, jeśli chodzi o udział kobiet w polityce, są Filipiny. Ta wyspiarska republika Azji Południowo-Wschodniej zajęła 17. miejsce spośród 144 krajów na całym świecie w najnowszym raporcie WEF Global Gender Gap pod względem wzmocnienia pozycji kobiet w polityce i 7. miejsce w samej Azji, znacznie przewyższając inne, bardziej rozwinięte kraje w regionie, takie jak Singapur czy Japonia. W 2016 r. prawie 30% miejsc stanowisk w filipińskim sądownictwie zajmowały kobiety. Ponad 40% stanowisk w służbie cywilnej było zajmowanych przez słabszą płeć. Ogólnie rzecz biorąc, Filipiny odniosły ogromny sukces w zapewnianiu udziału kobiet w życiu politycznym poprzez odpowiednie przepisy i praktyki administracyjne – te z kolei są przedmiotem pogłębionych studiów na kierunku orientalistyka.
Tym bardziej zastanawiający jest przypadek Japonii – biorąc pod uwagę, że jest to jedna z najbardziej zaawansowanych demokracji w Azji Południowo-Wschodniej, osoby na kierunku studiów orientalistyka może dziwić to, że japońskie instytucje rządowe i normy kulturowe okazały się szkodliwe dla kobiet dążących do odgrywania aktywnej roli w polityce, mimo że stanowią one 53% elektoratu. Badania przekonują, że realna wola polityczna, by naciskać na zwiększenie reprezentacji kobiet w japońskiej polityce, w praktyce nie istnieje, co pokazuje raport WEF na temat różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn. W 2016 r. tylko 11,5% urzędów zajmowanych w wyborach krajowych zajmowały kobiety, a tylko 9 kobiet zasiadało w parlamencie, co plasuje Japonię za Botswaną, gdzieś w dolnych rejonach oceny WEF. Omawiany kierunek studiów okazuje się zatem dyscypliną komparatystyczną, dającą wgląd w sytuację socjo-ekonomiczną i socjo-polityczną na całym świecie, nie tylko w Azji.
Bezpieczeństwo międzynarodowe
W miarę przesuwania się gospodarczego środka ciężkości świata i strategicznego punktu ciężkości w kierunku Azji, region ten stał się centralnym punktem strategicznej rywalizacji między głównymi mocarstwami.
Obszary zapalne
W regionie Azji znajduje się również wiele punktów zapalnych, takich jak Tajwan, Morze Południowochińskie, Półwysep Koreański i granica chińsko-indyjska. Kluczowym wyzwaniem jest to, w jaki sposób Azja może utrzymać pokój i dobrobyt w erze znacznej geopolitycznej złożoności – to zagadnienie sprawia, że orientalistyka jako kierunek ma wiele wspólnego z innymi dziedzinami wiedzy, taki jak politologia, stosunki międzynarodowe czy bezpieczeństwo.
Polaryzacja Azji
Potoczne wyobrażenia o świecie sugerują, że rozwój gospodarczy napędzany przez hegemoniczne potęgi największych państw prowadzi do dobrobytu gospodarczego i pokoju w regionie Azji i Pacyfiku – studia z orientalistyki obalają jednak ten mit. Badania przekonują raczej, ze Azja jest obszarem spolaryzowanym, rozpadających się na dwie wielkie strefy wpływów: demokratyczna i post-komunistyczna, choć zarazem należałoby zauważyć, że państwa te zaczynają obecnie swoim militarnym i gospodarczym potencjałem przewyższać wiele europejskich potęg – studia te zwracają zwłaszcza uwagę na casus Chin.
Stosunki międzynarodowe w Azji
Model „hegemonicznej stabilności” był stosowany zarówno przez mocarstwa azjatyckie, jak i zachodnie. Chiński system trybutarny zapoczątkował erę określaną jako Pax Sinica – pojęcie to dotyczy okresu pokoju w Azji Wschodniej trwającego prawie 500 lat od 1368 do 1840 roku. System trybutarny ustanowił ramy dyplomatyczne i handlowe, które umożliwiły narodom pokojowe zaspokojenie popytu na towary, zarówno w samych Chinach, jak i kontaktach międzypaństwowych. Perspektywa uczestnictwa w tej kwitnącej sieci handlowej zachęcała państwa azjatyckie do priorytetowego traktowania wzrostu gospodarczego i przyjmowania strategii ukierunkowanych na długoterminowy dobrobyt, co z kolei zmniejszało skłonność do konfliktów – orientalistyka jako kierunek studiów wyraźnie zwraca uwagę na ekonomiczne podstawy pokoju w omawianym regionie azjatyckim. Podobnie też postępowały Stany Zjednoczone, gwarantując stabilność w Azji, skłoniły kraje tam się znajdujące do nadania priorytetu rozwojowi gospodarczemu i handlowi nad regionalną rywalizacją.
Studia orientalistyka – metody badań
Przekład międzykulturowy
Jest to metoda, która została spopularyzowana przede wszystkich po to, by studia nad kultura Wschodu nie były skażone perspektywą kolonizatora, białego hegemona. Jest to próba zrozumienia obcej kultury bez przykrawania jej do europejskich wyobrażeń.
Potrzebujesz pomocy w napisaniu pracy z orientalistyki?
Odezwij się! – pomagamy w pisaniu prac magisterskich, prac doktorskich i licencjackich
w każdej dziedzinie.
Przekład międzykulturowy – założenia
Przekład międzykulturowy, opracowany przez takich badaczy jak Boaventurę de Sousa Santos, odnosi się do łączenia różnych dziedzin wiedzy bez marginalizowania lub tłumienia jakiegokolwiek dyskursu – w praktyce oznacza to, że próby wyjaśnienia specyfiki kultury azjatyckiej, jakie podejmowane są na gruncie takich studiów jak orientalistyka, muszą być próbą przełożenia azjatyckiego systemu pojęciowego na myśl europejską, ale przekład ten nie może oznaczać tłumienia tego, co specyficznie azjatyckie, obce, niedające się niekiedy wyrazić w europejskim idiomie.
Dialog kultur
Chodzi tu zatem o poszanowanie inności w ramach orientalistyki jako kierunku studiów. Innymi słowy, koncepcja ta ma na celu nawiązanie swoistego dialogu między różnymi dziedzinami wiedzy, które są zakotwiczone w rożnych obszarach geo-politycznych, kulturowych itd. Przekład międzykulturowy jest w pewnym sensie narzędziem, które umożliwia stworzenie płaszczyzny, na której możliwe będzie budowanie innej kultury politycznej niż ta nacechowana binarnie, agonistycznie. Przekład ten oznacza równość w różności, szukanie płaszczyzny consensusu.
Emancypacja grup uciskanych
Santos odnosi się do zjawiska przekładu międzykulturowego jako systemu wzmacniania pozycji uciskanych grup, głównie na globalnym Południu. Z tego powodu przekład międzykulturowy jako metoda w takich studiach jak orientalistyka nie może być tylko abstrakcyjną teorią, ale musi wykazywać powiązanie z szeroką sferą politycznych działań. W ten sposób przekład międzykulturowy staje się także systemem języków, w którym współdziałają ze sobą i godzą się rożne systemy pojęciowe, systemy wartości zajmujące dla osób, które decydują się na omawiany kierunek studiów.
Odzyskiwanie dziedzictwa
W przeciwieństwie do zachodniego paradygmatu wiedzy, przekład międzykulturowy jako metoda badań w takich studiach jak orientalistyka koncentruje się na wyartykułowaniu głosu politycznych podmiotów, a więc państw azjatyckich zmarginalizowanych, wymazanych z historii przez kolonializm. Jest to nie tylko akt indywidualny konkretnego badacza zajmującego się Wschodem, ale także wspólnotowy wysiłek, który ożywia i odzyskuje wymazane kultury. Przekład tego typy tworzy zatem nowe modele myślenia, nowe konstelacje wiedzy i inne sposoby bycia w świecie. Przekład międzykulturowy w orientalistyce jest zatem konceptualizowany jako narzędzie do osiągnięcia globalnej sprawiedliwości społecznej i epistemicznej.
Metoda gęstego i cienkiego opisu
Jest to metoda antropologiczna, która sprowadza się do tego, by w punkcie wyjścia opisać obca kulturę w sposób empiryczny i wolny od europejskich kategorii pojęciowych, a następnie wszelkie rytuały, praktyki społeczne itd. przedstawić, posługując się pojęciami zaczerpniętymi z obcej, a nie rodzimej kultury.
Gęsty opis Geertza
Clifford Geertz opisał praktykę gęstego opisu jako sposób na zachowanie oryginalnego, niedeformowanego kontekstu kulturowego i znaczenia, jakie ludzie nadają działaniom, słowom, rzeczom itp. W studiach takich jak orientalistyka oznacza to próbę opisania w europejskim języku tego, co inne, ale w taki sposób, by tej inności nie skazić europejskim myśleniem. Grube opisy zapewniają wystarczający kontekst, aby osoba spoza kultury azjatyckiej, ale studiująca kulturę Azji, mogła nadać znaczenie jakiemuś zjawisku.
Cienki opis Geertza
Natomiast cienki opis to stwierdzenie faktów bez interpretacji, a więc samo zrelacjonowanie procesu, zwyczaju – opisanego w sposób maksymalnie empiryczny, faktograficzny, sprawozdawczy.
Orientalistyka – badania
Podobnie jak Geertz, osoby studiujące kulturę azjatycką mają za zadanie opisać podłoże społeczne, historyczne i ekonomiczne azjatyckich systemów i praktyk symbolicznych. Zamiast być jedynym badaczem, który z europocentrycznego dystansu nadaje znaczenie temu, co obce, student na tym kierunku przebywa pośród obcych ludzi i ich samych angażuje w objaśnienie tego, co się dzieje w obcym środowisku. Chodzi tu o przekształcenie uczestników systemu symbolicznego w antropologów, którzy na potrzeby orientalistyki jako dziedziny poznania objaśniają samych siebie.