Prokrastynacja – dlaczego odkładam pisanie pracy dyplomowej?

Spis treści

Dobrostan psychiczny studentów – stan badań

Niemal pod każdym względem zdrowie psychiczne studentów się pogarsza. Według badania Healthy Minds Study, które zawiera dane z 373 kampusów w całym kraju, w latach 2020–2024 ponad 60% populacji szkół wyższych spełniało kryteria co najmniej jednego problemu zdrowia psychicznego (Lipson, S. K. i in., Journal zaburzeń afektywnych, tom 306, 2022). W innym ogólnokrajowym badaniu prawie trzy czwarte studentów zgłosiło umiarkowane lub poważne problemy psychiczne (National College Health Assessment, American College Health Association, 2021).

Dobrostan psychiczny studentów – odpowiedź uczelni

Jeszcze przed pandemią uczelnie borykały się ze wzrostem zapotrzebowania na opiekę, który znacznie przekraczało ich możliwości, i coraz wyraźniej widać było, że tradycyjny model poradnictwa nie jest w stanie rozwiązać tego problemu. Problem ten pociąga za sobą wiele innych trudności, takich jak praca magisterska czt licencjacka – jej pisanie i terminowa obrona.

Zmiany kadrowe

W ciągu ostatniej dekady zapotrzebowanie na pomoc psychologiczną wzrosło. W obszarze polskich kampusów liczebność psychologów powiększyła się prawie trzykrotnie.
Niektóre przyczyny tego wzrostu są pozytywne. W porównaniu z poprzednimi pokoleniami, obecnie więcej studentów korzysta z leczenia psychiatrycznego przed ukończeniem studiów, zatem napiętnowanie związane z nadwątlonym zdrowiem psychicznym również stale maleje. To z kolei sprawia, że coraz więcej osób szuka pomocy, zamiast cierpieć w milczeniu.
Jednak dzisiejsi studenci borykają się również z oszałamiającą liczbą wyzwań, od zajęć, relacji i przystosowania się do życia na kampusie, po problemy ekonomiczne, presję i straty mentalne związane z Covid-19. Wszystko to sprawia, że zdobycie się na wysiłek, jakim jest pisanie pracy dyplomowej, zbyt wiele ich kosztuje.

Nowy program

W rezultacie rektorzy szkół wyższych zaczynają myśleć nieszablonowo o tym, jak zabiegać o dobrostan studentów. Instytucje w całym kraju stosują takie podejścia jak terapia grupowa, poradnictwo rówieśnicze i telezdrowie. Lepiej przygotowują także kadrę akademicką w zakresie dostrzegania i wspierania studentów w trudnej sytuacji, nadto nauczyciele akademiccy są szkoleni, jak zareagować w przypadku wystąpienia kryzysu. Wiele uczelni znajduje sposoby na włączenie kultury dobrego samopoczucia w program kształcenia i budowania atmosfery życia społecznego na kampusie.
Wzrost zapotrzebowania na pomoc psychologiczną zmusił instytucje do holistycznego myślenia i przyjęcia wieloaspektowego podejścia do wspierania studentów. Pomoc psychologiczna ma dotyczyć także motywacji, by studenci terminowo wywiązywali się z obowiązków i przystępowali do wydarzenia, jakim jest obrona pracy naukowej.
Uczelnie zatrudniają przede wszystkim pracowników dydaktycznych, ale również zaczynają na nich polegać jako na „instancjach pierwszej pomocy”, które mogą pomóc w identyfikacji studentów znajdujących się w trudnej sytuacji mentalnej.
Wielu rektorów jednak czuło się nieprzygotowanych do tego, a niektórzy zastanawiali się, czy pomoc psychologiczna i polityka zabiegania o dobrostan studentów w ogóle mieści się w zakresie ich obowiązków, praktyki zawodowej.

Nowe metody i kierunki pracy

Uczelnie stosują kilka podejść, aby określić oczekiwania nauczycieli akademickich i zapewnić im narzędzia, które pozwolą wspierać studentów. Około 90 nauczycieli akademickich w Polsce w latach 2022-2024 przeszło szkolenie w wspierania zdrowia psychicznego – zdobyli oni wiedzę odnoszącą się przede wszystkim do depresji i używania substancji psychoaktywnych. Inne instytucje oferują studentom i wykładowcom warsztaty i materiały, które uczą rozpoznawania, reagowania i odsyłania do właściwych punktów pomocowych.
Nauczyciele akademiccy zauważają wśród studentów nagłą zmianę zachowania – w tym spadek frekwencji, nieoddawanie zadań lub zaniedbany wygląd, a wszystko to może wskazywać, że dany student ma trudności. Pracownicy kampusu, w tym trenerzy sportowi i doradcy akademiccy, mogą również monitorować stan uczniów, biorąc pod uwagę pewne niepokojące oznaki. Jedną z nich jest to, że student odkłada pisanie pracy i jej obronę.
Możliwości pomocy są różne, niekiedy tak zaawansowane jak skierowanie studenta na seminarium dotyczące odnowy biologicznej lub skontaktowanie go z konkretna poradnią psychologiczną. Wiele uczelni wdraża obecnie i rozwija systemy raportowania, które umożliwiają każdemu pracownikowi akademickiemu wyrażenie obaw dotyczących studenta. Przeszkoleni opiekunowie mogą następnie przeprowadzić kontrolę dobrostanu studenta i zaoferować konkretne formy wsparcia.

Problemy mentalne – jak wpływają na pisanie pracy dyplomowej?

Wśród studentów coraz częściej występują problemy związane ze zdrowiem psychicznym. Wiele z nich wymaga zdecydowanej reakcji. Zostały one szczegółowo przeanalizowane poniżej.

Stany lękowe a obrona pracy naukowej

Zaburzenia lękowe są jednym z najczęściej diagnozowanych problemów zdrowia psychicznego wśród obecnych studentów. Niepokój to uczucie, które odczuwamy, gdy jesteśmy zmartwieni, spięci lub boimy się – szczególnie w związku ze sprawami, które mają się wkrótce wydarzyć lub które naszym zdaniem mogą się wydarzyć w przyszłości. Lęk może stać się problemem zdrowia psychicznego, jeśli wpływa na zdolność do korzystania z życia w pełni, tak jak chciałaby tego dana osoba. Stany lękowe są przyczyną, dla której student nie chce się konfrontować z lękiem, jaki naturalnie wiąże się z obroną pracy dyplomowej i podświadomie tej obrony unika.

Depresja – brak sił na pisanie pracy dyplomowej

Depresja to kolejny częsty problem zdrowia psychicznego wśród studentów. Depresja jest rodzajem problemu zdrowia psychicznego, który objawia się obniżeniem nastroju lub utratą zainteresowania dla codziennych spraw. Może również powodować szereg innych zmian i wpływać na codzienne życie. Depresja sprawia, że dana osoba traci zainteresowanie dla wielu życiowych spraw – jedną z nich jest pisanie pracy dyplomowej, ale chodzi tu o życie towarzyskie, zdrowie itd.

Prokrastynacja – odwlekanie pisania pracy dyplomowej

Najważniejszym problemem z punktu widzenia kariery akademickiej i finalizacji studiów jest jednak prokrastynacja. Jest to czynność polegająca na opóźnianiu lub odkładaniu zadań na ostatnią chwilę, a także podejmowanie się pewnych zadań po upływie ostatecznego terminu. W najbardziej ogólnym ujęciu problemu prokrastynacja oznacza odkładanie na jutro tego, co można zrobić dzisiaj. Szacuje się, że 90% studentów doświadcza tego problemu, a 25% z nich to osoby chroniczne odkładające pracę na później. Zwlekanie jest uważane za niemal powszechna postawę życiową, ale studenci są szczególnie podatni na tę przypadłość ze względu na natłok pracy, jakiej się od nich oczekuje, a także z powodu dużej ilości czasu, który mogą zagospodarować w sposób zupełnie wolny. Odkładanie na później jest w rzeczywistości bardzo złożonym zachowaniem psychologicznym, które może mieć wiele przyczyn. Odkładanie pracy na później nieuchronnie prowadzi do poczucia winy, zwątpienia w siebie, frustracji, lęku. Niektórzy badacze definiują prokrastynację jako trudności w zakresie samoregulacji charakteryzujące się irracjonalnym opóźnianiem zadań pomimo potencjalnie negatywnych konsekwencji.

Prokrastynacja w pisaniu pracy dyplomowej – jak się objawia?

Według Josepha Ferrariego, profesora psychologii na Uniwersytecie DePaul, około 20% populacji studenckiej to osoby chronicznie cierpiące na prokrastynację.
Bez względu na to, jak dobrze zorganizowany i zaangażowany jest dany student, istnieje ryzyko, że marnuje on całe godziny na błahe zajęcia (oglądanie telewizji, aktualizowanie statusu na Facebooku, zakupy online), podczas gdy powinien spędzać ten czas na nauce, opracowaniu pracy itd..
Momentem, w którym prokrastynacja ujawnia się z wyrazistością, jest w przypadku studentów tydzień poprzedzający realizację jakiegoś projektu, na przykład: złożenie pracy magisterskiej. Studenci zakładają, że mimo rozleniwienia finalizacja projektów – egzaminów, zaliczeń, obrony pracy magisterskiej, nie potrwa tak długo, jak okazuje się w rzeczywistości. To fałszywe przekonanie daje studentom fałszywe poczucie bezpieczeństwa, bo wierzy on, że mam jeszcze dużo czasu na wykonanie pewnych zadań.
Jednym z najważniejszych czynników przyczyniających się do prokrastynacji jest przekonanie, że student ma dużo czasu, by znaleźć inspirację lub motywację do pracy. Rzeczywistość jest taka, że jeśli będzie on czekać, aż osiągnie odpowiednie usposobienie, aby wykonać określone zadania, prawdopodobnie odkryje, że odpowiedni moment po prostu nigdy nie nadchodzi i zadanie w konsekwencji nigdy nie zostaje ukończone.

Pisanie pracy dyplomowej a prokrastynacja – przyczyny problemu

Oto kilka innych czynników powodujących prokrastynację. Według naukowców osoby podatne na prokrastynację doświadczają poważnego zaburzenia poznawczego, które prowadzi do zwlekania z nauką. Studenci mają tendencję do:

Posiadanie jednego, dużego celu z jednym ostatecznym terminem realizacji to częsty błąd, który powoduje prokrastynację. Należy łamać takie przyzwyczajenia, podzielić główne zadanie na małe zadania, a następnie strukturyzować listę spraw do załatwienia. Na przykład, jeśli ukończono badania i czas rozpocząć pisanie pracy dyplomowej, to pisząc pierwszą wersję roboczą, warto postawić sobie za cel pisanie dwóch stron dziennie, aby mieć gotowy projekt za dwa tygodnie i ostatecznie przystąpić do obrony pracy.

Trzeba uwzględnić w swoich planach konkretne cele osobiste, nie tylko akademickie. Jeśli planuje się pisanie pracy licencjackiej lub dyplomowej, a zarazem czas na trening, spotkania i zakupy, można znacząco zwiększyć swoje ogólne poczucie kontroli i poczucie pewności siebie. Trzeba jednak wyznaczać cele realistycznie – nie ma sensu tworzenie zbyt optymistycznych planów, ponieważ jeśli ich się nie zrealizuje, naturalną reakcją będzie poczucie zniechęcenia.

Najważniejszą rzeczą, o której należy pamiętać podczas tworzenia harmonogramu, jest to, że pisanie pracy naukowej to proces, który przebiega w sposób osobniczy, zależny do każdego studenta. Sam reserach, czyli zbieranie danych zajmuje dużo czasu, ale samo pisanie i formatowanie zwykle przebiega już bardzo szybko. Warto zatem dostosować swój harmonogram do specyfiki jednostkowego życia. Po ukończeniu pierwszego etapu przygotowań, czyli zbierania danych do pracy, zwykle student czuje się wyczerpany. Należy w takich wypadkach dawać sobie dzień wolny, zamiast planować natychmiastowe dalsze działania. Ukończenie pewnych działań wcześniej jest niezwykle satysfakcjonujące, ale prowadzi w sposób nieunikniony do frustrującego zmęczenia.

Zdarza się, że student siada do pisania – pełen dobrych intencji – i stwierdza, że: godzina minęła, a nie napisano jeszcze ani słowa. Dzieje się tak, jeśli student nie wyeliminuje możliwie wszystkich czynników rozpraszających

Nie jest łatwo było samemu ustalać i dotrzymywać terminów. Można jednak pomóc sobie, budując wokół siebie swoisty system „zewnętrznej odpowiedzialności” – to motywujące i daje poczucie bezpieczeństwa. Warto zapytać wykładowcę, przede wszystkim promotora, czy mógłby przejrzeć wstępną wersję danego rozdziały pracy dyplomowej. Świadomość, że trzeba przedstawiać efekty swojej pracy, okazuje się zwykle
świetną motywacją do działania i doprowadzenia pracy do końca. Dobrą praktyką jest także powiadomienie przyjaciół, rodziny lub współlokatora, że rozpoczęto działania zmierzające do obrony magisterki lub licencjata.

Przede wszystkim jednak należy zachować wobec siebie krytyczne podejście i obserwować z analitycznego dystansu własne myślenie o pracy, jaka pozostała do wykonania. Prokrastynacja to mechanizm racjonalizowania decyzji o odłożeniu pracy – mechanizm ten polega na wybieraniu fałszywych przesłanek do odpoczynku, do postponowania pracy. Umysł osoby cierpiącej na prokrastynację wyolbrzymia trudności, jakie napotyka student w trakcie pisania, a w konsekwencji drobne w istocie trudności istotnie stają się powodem, dla którego student porzuca pisanie, w oczekiwaniu na lepsze warunki do pisania, lepszą dyspozycję psycho-fizyczna itd. Ten przewrotny mechanizm przedstawia schemat:

Pisanie pracy dyplomowej – gdzie szukać pomocy?

Perfekcjonizm oznacza stawianie sobie nierealistycznie wysokich oczekiwań. Strach, że praca nie zostanie doskonale wykonana, paraliżuje osobę cierpiącą na prokrastynację – zadręcza się ona każdym najmniejszym aspektem projektu, co ostatecznie skutkuje tym, że praca dyplomowa zatrzymuje się na etapie wstępu, bibliografii. Tymczasem doskonałość jest nieosiągalna. Perfekcjonizm wymaga zwykle terapii afektywno-poznawczej i behawioralnej – dobry psychoterapeuta pozwala jednostce dostosować cele i wymagania wobec siebie do realnych możliwości. W ramach psychoterapii student może zarazem wypracować taką postawę życiową, że małe błędy czy niedoskonałości nie będą wywoływały u niego wyrzutów sumienia, a odpoczynek będzie postrzegany jako zasłużony.

Jeśli student uważa, że jego umiejętności są niewystarczające, może szukać pomocy – profesjonalne redakcje i agencje copywriterskie zaoferują kompleksową pomocą na każdym etapie tworzenia pracy naukowej. Decydując się na to rozwiązanie, student zachowuje kontrole nad procesem, zajmując się jednak przede wszystkim pracą koncepcyjną – musi on ustalić plan pracy, udzielić wszelkich wskazówek co do właściwej bibliografii i formalnej strony pracy, wreszcie musi on dokonać krytycznego tekstu, jaki ostatecznie otrzyma od kompetentnego redaktora. Wszystko to nadal wymaga od studenta wysiłku, kompetencji komunikacyjnych, jednak wspólne wysiłki – jego i redakcji – powinny skutkować udanym absolutorium.

Jesteśmy tu, aby Wam pomóc. Sprawdźcie naszą ofertę.